Moje El Dorado cz. 2

Wczoraj trochę sobie ponarzekałam na Turcję, dzisiaj więc przyszła kolej na Polskę. Bo pomimo, że na Turcję narzekam znacznie częściej niż na Polskę, nie myślcie sobie, że jest tu tak beznadziejnie. Jest sporo rzeczy, które z chęcią zabrałabym ze sobą do naszego kraju i których moglibyśmy się od Turków nauczyć.

1. Słońce

Jestem osobą, która mając do wyboru marznięcie i pocenie się, zawsze wybierze to pierwsze. Źle znoszę upały i tęsknię za polskim śniegiem. Jednak to, co w Turcji mamy niemal na co dzień, a w Polsce już nie, to słoneczna pogoda. Wiecie o co mi chodzi, o tą szaroburą polską aurę, o niebo, które bywa zachmurzone przez długie tygodnie kilkoma warstwami chmur. Wcześniej nie zwracałam na to uwagi, ale H. wyostrzył moje zmysły :) Człowiek tęskni za słońcem, za błękitem nieba, a tu wciąż odcienie szarości. W depresję można popaść, w szczególności gdy dzieje się tak już latem.

2. Bazary

Bazary to turecki skarb narodowy. Z racji na ciepły klimat przez okrągły rok mamy tutaj świeże warzywa, zioła i owoce, w które można się zaopatrzyć na lokalnym targach. Na wsiach lokalny bazar odbywa się raz w tygodniu, w miastach natomiast niemal codziennie tylko w różnych jego dzielnicach. Na bazarze lokalni sprzedawcy wystawiają produkty ze swoich domów i ogrodów, czyli oprócz warzyw i owoców, domowe zaprawy i przetwory, sery i jogurty, a także własnoręcznie wypiekany chleb, wiejskie jaja, mleko prosto od krowy/kozy, domowe masło - długo można by wymieniać :) Smak warzyw z bazaru jest naprawdę wyjątkowy, bardziej intensywny. Cenowo bazar też wypada całkiem atrakcyjnie. Poza tym lubię atmosferę bazaru. U nas na wsi mamy swoich zaprzyjaźnionych sprzedawców, pana, od którego zawsze kupuję pomidory, innego od ziół i sałaty, innego od serów. Robiąc zakupy zawsze zamieniamy kilka grzecznościowych zwrotów i życzymy sobie miłego dnia. Przyjemnie jest robić zakupy w takiej atmosferze. Przypominam sobie o tym szczególnie boleśnie, gdy pani w polskim sklepie wita mnie obrażoną miną, za to że śmiałam do niego wkroczyć.

3. Woda mineralna

Kontynuując temat jedzenia, muszę wspomnieć o wodzie mineralnej. To niby taka drobnostka, ale jak dla mnie ważna. Nie wiem zupełnie od czego jest to uzależnione, pewnie od zawartych w niej związków mineralnych, ale turecka woda mineralna jest po prostu przepyszna i bez problemu wypijam jej codziennie kilka litrów. Tymczasem w Polsce pomimo przetestowania chyba większości dostępnych na rynku, niestety nie znalazłam wody, która by mi naprawdę smakowała. Wiem, że może to brzmieć dziwnie, bo w końcu jaki smak może mieć woda, ale coś naprawdę w tym jest. W Polsce z trudem wypijam pół litra i w końcu zrezygnowana przerzucam się na słodzone soki albo smakowe wody, czyli na samą chemię.

4. Dowóz jedzenia do domu i obsługa zakupów internetowych

Wielką niespodzianką było dla mnie to, że w Turcji niemal wszystkie restauracje, ba, nawet cukiernie czy sieciówki takie jak McDonald's, Burger King czy Subway dowozi jedzenie do domów i to za darmo. Mamy tutaj stronę internetową yemeksepeti.com czyli "koszyk z jedzeniem" :) która skupia restauracje oferujące dowóz do domów w Twojej okolicy. Wystarczy wpisać swój adres i wyświetla się lista otwartych restauracji. Zamówienie składa się przez tą właśnie stronę i po góra 30minutach mamy żarełko w domu. Zawsze gdy przyjeżdżamy do Polski w nocy i musimy przenocować w naszym pustym poznańskim mieszkaniu tęsknimy za "koszyczkiem", bo oprócz pizzy trudno cokolwiek ściągnąć do domu (o ile pizzeria jest otwarta w nocy). Zawsze trudno mi było wytłumaczyć ten polski fenomen tureckim biznesmenom, którzy przyjeżdżali do Poznania na targi i spędzali na zamkniętej hali niemal cały dzień. Trudno przez zazwyczaj 4 dni targów codziennie zadowalać się pizzą. Pamiętam jak obdzwaniałam pół Poznania próbując przekonać restauratorów, by za dodatkową opłatą dowieźli nam jedzenie na targi (i to za pokaźną kwotę, bo zamówienie zbierałam od kilku firm). Niestety Polak nie ma chyba głowy do biznesu, bo jak restauracja nie oferuje dowozu, to nikt poza tą zasadę nie wyjdzie i koniec kropka :] Podobnie obsługiwane są zakupy internetowe. Większość tureckich sklepów oferuje przesyłkę kurierską za darmo. W przypadku zwrotu czy wymiany, wystarczy poinformować sklep i zadzwonić po wskazaną przez niego firmę kurierską, która odbierze produkt z Twojego domu i ewentualnie dostarczy Ci nowy. 

5. Brak czynszu

Po przeczytaniu kilku relacji na stronie Klubu Polek, przekonałam się, że w wielu krajach brakuje tej złodziejskiej praktyki obecnej w Polsce jaką jest płacenie czynszu za własne mieszkanie. W Turcji taka opłata nie istnieje i trudno jest mi Turkom wytłumaczyć, że muszę miastu płacić haracz za swoje własne mieszkanie, bo niestety, stoi na ziemi, która do mnie nie należy. W Turcji płacimy tzw. aidat, czyli miesięczną opłatę, której wysokość uzgadniana jest przez mieszkańców na bieżące wydatki typu utrzymanie ogrodu, oświetlenie, czyszczenie i remont klatki, utrzymanie windy itp. Zwyczajowo jeden z mieszkańców wyznaczany jest na gospodarza budynku, który zajmuje się wszystkimi sprawami związanymi z jego utrzymaniem.Czasem do jego obowiązków należy też zbieranie śmieci, które mieszkańcy mogą po prostu wystawić za drzwi swojego mieszkania o uzgodnionej godzinie. W niektórych budynkach gospodarze są tak "wypasieni" ;) że rano zbierają też zamówienia na drobne zakupy. Wystarczy nakleić na swoje drzwi kartkę z listą zakupów i zostawić pieniądze. Jest to super wygodne, w szczególności gdy człowiek nie może wyjść z domu. 

6. Drogi

Często Polakom wydaje się, że Turcja to biedny, zacofany kraj. Nic bardziej mylnego. Pracując w turystyce uwielbiałam obserwować zdziwione miny turystów, gdy wyjeżdżaliśmy na jakieś wycieczki. Fakt, że przepaść między zachodnią a wschodnią Turcją jest ogromna, ale to co mamy na zachodzie i południu jest na pewno powodem do dumy. Tureckie drogi międzymiastowe to standardowo SZEROKIE dwupasmówki. Jest też spora sieć autostrad, które liczą co najmniej trzy pasy. Infrastruktura wokół nich jest bardzo dobrze zorganizowana. Jest mnóstwo restauracji, punktów do odpoczynku, stacji benzynowych. Opłata za przejazd 100km odcinku wynosi około 3TL, czyli jakieś 5zł. Za każdym razem kiedy wracam do Polski i męczę się na wąskiej drodze za wlekącą się ciężarówką zastanawiam się czym kierują się Polacy budując drogi w ten sposób. Dlaczego utrudniamy sobie życie i sprawiamy, że jazda autem w naszym kraju jest po prostu niebezpieczna? Mam wrażenie, że właściwie wszystkie polskie drogi są wąskie, nawet autostrady, które nota bene wyglądają jak zwykłe tureckie trasy międzymiastowe.

7. Zachowanie urzędników wobec problemu petenta

Wczoraj narzekałam na szeroko pojęty chaos w administracji, który z pewnością jest prawdą i ogromnym utrudnieniem dla każdego mieszkańca tego kraju. Jednak pomimo samodzielnej interpretacji przepisów przez każdego jednego urzędnika, to co różni ich od Polaków to podejście do problemów petenta. Otóż Turcy skupiają się na jego rozwiązaniu i choć często oznacza to bieganie od Annasza do Kajfasza, ostatecznie, pokrętnie bo pokrętnie, ale Twoją sprawę załatwią. Pada przy tym często słowo "hallederiz" czyli "załatwimy". Po "hallederiz" można się w Turcji spodziewać niemal wszystkiego i na początku bardzo się na to denerwowałam. Teraz jednak ufam Turkom trochę bardziej i gdy słyszę "hallederiz" wiem, że może nie tak jak ja to sobie wyobrażam, ale jakoś się sprawę uda załatwić. To nie to samo co w Polsce, gdy zwracając się do polskiego urzędnika z prośbą o pomoc w zagmatwanej sprawie, ten albo umywa ręce, bo przepisy choćby nie wiem jak niedorzeczne, mówią inaczej albo, co gorsza, nie przewidują takiej sytuacji i "nie da się tego załatwić" (czyli rozmowa z zaprogramowanym robotem) albo, jeszcze gorzej, odnajduje w Twoim problemie jeszcze kilka innych, bardziej upierdliwych, które najpierw trzeba rozwiązać by dojść do sedna sprawy.

8. Patriotyzm

Turcy są ogromnymi patriotami. Kochają swój kraj i są z niego niezwykle dumni. Widok tureckiej flagi na ulicach, budynkach, a nawet prywatnych balkonach jest tutaj zupełnie normalnym widokiem. Dla zdecydowanej większości Turków turecka kuchnia jest najlepsza. Tureckie krajobrazy najpiękniejsze. A Turcja Osmańska? O, to dopiero była potęga! Przecież płaciliście nam haracz, a ten epizod pod Wiedniem to po prostu wam się udało! :) Czasem wpadają wręcz w samouwielbienie i potrafią mnie trochę tym zdenerwować, ale prawdę powiedziawszy, zazdroszczę im tego przekonania o wspaniałości swojego kraju i jestem przekonana, że przydałoby się ono Polakom. Czy tylko ja mam wrażenie, że jesteśmy narodem niezwykle zakompleksionym? Ja wiem, że narzekanie to polska cecha narodowa, ale to smutne, że często wręcz wstydzimy się swojego pochodzenia i nie potrafimy z dumą w głosie powiedzieć, że jesteśmy z Polski. Turcy patriotyzm mają we krwi, spijają go wraz z mlekiem matki, młodzi Turcy są na bieżąco z sytuacją polityczną w kraju i potrafią się na jej temat wypowiedzieć. Nikt nikogo nie musi zachęcać do wzięcia udziału w wyborach. A co polska młodzież wie na temat polskiej polityki? 

9. Promowanie regionalności
Turcja jest krajem niezwykle zróżnicowanym. Regiony różnią się tutaj nie tylko klimatem i krajobrazem, ale przede wszystkim kuchnią. To co bardzo lubię w Turcji to jest to, że niemal każde miasto słynie z jakiegoś dania i są to najczęściej prawdziwe delicje. Podróże kulinarne w Turcji są bardzo popularne. Sami często je robimy. Zdarzyło nam się na przykład lecieć samolotem ze Stambułu na wschód Turcji na weekend tylko po to by najeść się do oporu tamtejszych kebabów, humusów i innych specjałów. W Polsce bardzo mi tego brakuje. Przecież też mamy lokalne potrawy, dzięki którym polskie regiony nabrałyby zupełnie innego koloru. Dlaczego tak trudno jest się do nich dostać? W Polsce brakuje przede wszystkim ich promocji. Myślę sobie na przykład o Kaszubach i żadna potrawa mi się z nimi nie kojarzy. A w Turcji potrafię skojarzyć przynajmniej jedną potrawę z niemal każdym regionem: Kayseri - małe pierożki z mięsem zwane mantı, Adana - kebap o tej samej nazwie, Hatay - opisywane tutaj kiedyś przeze mnie künefe, itd. itd...

10. Gościnność i pomoc

Zupełnie nie rozumiem skąd w naszych głowach utrwaliło się, że jesteśmy tacy gościnni. Cóż, moim zdaniem wypadamy niezwykle słabo w porównaniu do Turków, u których powiedzenie "zastaw się a postaw się" jest po prostu częścią życia. Obcokrajowiec nie mogąc znaleźć noclegu na tureckiej prowincji zostanie bez najmniejszego problemu nakarmiony i przenocowany przez lokalnych. Turcy potrafią z szerokimi ramionami przyjąć niezapowiedzianych gości, zapewniać im codzienne rozrywki i nawet nie zapytać o długość planowanej wizyty. Kiedy moi rodzice przyjechali na nasze wesele, po imprezie byli kilkakrotnie zaproszeni przez różnych członków rodziny męża na kolacje i śniadania do restauracji, tak po prostu, bo byli gośćmi w naszej miejscowości. Podobnie jest gdy poprosi się Turka o pomoc, np. z zepsutym samochodem. Szansa, że odmówi jest mniejsza niż 10%. Nawet jeżeli sam nie będzie mógł pomóc, zadzwoni po kogoś innego. Polacy niestety są zbyt mocno skupieni na sobie, na swoim interesie i zanim udzielą pomocy, przemyślą swoje zyski i straty, o czym wielokrotnie dość boleśnie przyszło mi się przekonać. W Turcji, gdy ktoś Cię napada/gwałci/okrada, nie trzeba krzyczeć, że się pali, bo natychmiast wszyscy wybiegają ze swoich domów.